It was in 1971 that I discovered one of my hobbies. I am still passionate about it, even today, for the last 50 years. Yes! I am referring to my passion of collecting unique ancient lamps. It has helped me to discover the beauty and nuances of our culture. This hobby has given me a different vision and dimension of life – to look and find light amidst darkness!

As a part of my profession, I visited many places in India. During my travels, I visited weekly markets, scrap markets, and thief markets popularly known as ‘Juna Bajar’(a site where people admire the value of a word) in India. These ancient lamps fascinated me. Soon, I could establish a dialogue with these lamps. Our conversation turned into a friendship and further into an emotional relationship.

To date, I have carefully handled more than 350 types of lamps in my collection. The oldest, 1500-year-old, hand-made stone lamp is an essential feature of my collection. From those days till the advent of electric lights, various lamps form a part of my collection. These include ancient lamps, lamps depicting Mughal culture, lamps during Shivaji Maharaj and the Peshwa era, lamps used in temples and other religious places, lights adorning the emperor’s court, and the lamps that illuminate the needy homes. These collections span across different eras.

After a detailed study, available written records, and the expert’s feedback, we could estimate the lamp’s age. My collection and study of lamps is an ‘attempt’ to understand how the ‘journey of light’ has evolved in India.

While collecting these lamps, I had a variety of experiences-  pleasant ,disheartening,engaging, enlightening, comforting, worthy, and life-affirming experiences. Such varied experiences have enriched my life.

I am sure that you will enjoy my journey of collecting lamps and I request you to be a part of it. 

Prof. Shyam Joshi

1971 मध्ये मला माझा एक छंद सापडला. मी आजही गेल्या 50 वर्षांपासून त्याबद्दल उत्कट आहे. होय! मी अद्वितीय प्राचीन दिवे गोळा करण्याच्या माझ्या आवडीचा संदर्भ देत आहे. आपल्या संस्कृतीचे सौंदर्य आणि बारकावे शोधण्यात मला मदत झाली आहे. या छंदाने मला जीवनाची एक वेगळी दृष्टी आणि परिमाण दिले आहे – अंधारात प्रकाश पाहण्याची आणि शोधण्याची!

माझ्या व्यवसायाचा एक भाग म्हणून मी भारतातील अनेक ठिकाणी भेट दिली. माझ्या प्रवासादरम्यान, मी साप्ताहिक बाजार, भंगार बाजार आणि भारतातील ‘जुना बाजार’ (ज्या ठिकाणी लोक एखाद्या शब्दाचे मूल्य मानतात) म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या चोर बाजारांना भेट दिली. या प्राचीन दिव्यांनी मला भुरळ घातली. लवकरच, मी या दिव्यांशी संवाद स्थापित करू शकेन. आमचा संवाद मैत्रीत आणि पुढे भावनिक नात्यात बदलला.

आजपर्यंत, मी माझ्या संग्रहातील 350 हून अधिक प्रकारचे दिवे काळजीपूर्वक हाताळले आहेत. सर्वात जुना, 1500 वर्षे जुना, हाताने बनवलेला दगडी दिवा हे माझ्या संग्रहाचे एक आवश्यक वैशिष्ट्य आहे. त्या दिवसांपासून ते विजेचे दिवे येईपर्यंत विविध दिवे माझ्या संग्रहाचा एक भाग आहेत.

यामध्ये प्राचीन दिवे, मुघल संस्कृतीचे चित्रण करणारे दिवे, शिवाजी महाराज आणि पेशवे काळातील दिवे, मंदिरे आणि इतर धार्मिक स्थळांमध्ये वापरले जाणारे दिवे, सम्राटाच्या दरबाराला सुशोभित करणारे दिवे आणि गरजू घरांना प्रकाश देणारे दिवे यांचा समावेश आहे. हे संग्रह वेगवेगळ्या कालखंडात पसरलेले आहेत.

तपशीलवार अभ्यास, उपलब्ध लेखी नोंदी आणि तज्ञांच्या अभिप्रायानंतर, आम्ही दिव्याच्या वयाचा अंदाज लावू शकतो. माझा दिव्यांचा संग्रह आणि अभ्यास हा भारतात ‘प्रकाशाचा प्रवास’ कसा विकसित झाला आहे हे समजून घेण्याचा एक ‘प्रयत्न’ आहे.

हे दिवे गोळा करताना, मला विविध अनुभव आले – आनंददायी, निराशाजनक, आकर्षक, ज्ञानवर्धक, दिलासा देणारे, योग्य आणि जीवनाची पुष्टी करणारे अनुभव. अशा विविधांगी अनुभवांनी माझे जीवन समृद्ध केले आहे.

दिवे गोळा करण्याचा माझा प्रवास तुम्हाला नक्कीच आवडेल याची मला खात्री आहे आणि माझी तुम्हाला विनंती आहे की तुम्ही त्यात सहभागी व्हा.

प्रा.श्याम जोशी